’Maak je toekomst’ staat er in grote letters met graffiti op een groot wooncomplex in Assen- Oost geschreven. Een boodschap van hoop voor de duizend inwoners die wachten op hun asielaanvraag. De wijk Assen- Oost telt in 2024 9.300 inwoners. (Allecijfers.nl, 2025) Op de Schepersmaat in het zuiden van de wijk staat dit wooncomplex, ingericht voor vluchtelingen. Dit is niet de enige opvangplaats voor vluchtelingen in Assen, niet eens de enige in Assen- Oost. Op dit moment worden deze inwoners nog niet meegenomen met de telling, omdat zij nog geen verblijfsvergunning gekregen hebben. Of dit gaat gebeuren is voor velen onduidelijk.

Het is niet alleen een wooncomplex. Op het terrein is namelijk ook een bassischool te vinden voor jongeren en kantoren van onder andere de GGZ en Vluchtelingenwerk. Hier kunnen de bewoners makkelijk en snel terecht voor juridisch advies rondom hun proces van het aanvragen van asiel in Nederland. Dit is niet het enige waar Vluchtelingenwerk zich op deze locatie mee bezig houdt.

Elke week vindt er met verschillende medewerkers, begeleiders en bewoners van het complex een spreekuur plaats. Een moment om het over andere dingen te hebben dan juridische zaken. Bijvoorbeeld over de dagelijkse gang van zaken, eventuele problemen met andere bewoners of mentale gezondheidsklachten.

In 2015, het jaar met de grootste vluchtelingenstroom in het afgelopen decennium (Bureau van Statistiek, 2016), is onderzoek gedaan naar mentale gezondheidsklachten onder vluchtelingen. ‘’Er wordt geconcludeerd dat 13% tot 25% van de vluchtelingen en asielzoekers in landen met hoge inkomens lijdt aan PTSS en/of depressie. Bovendien blijkt er een hoge comorbiditeit te bestaan bij die stoornissen. Hoewel de prevalentiecijfers dalen naarmate asielzoekers/vluchtelingen langer in het gastland verblijven, blijken ze toch beduidend meer aan PTSS en depressie te lijden dan reguliere migranten en de plaatselijke bevolking van het gastland.’’ (Lopez, 2015)

Van deze statistieken zijn de GGZ en het kantoor van Vluchtelingenwerk op het terrein zich heel bewust. Dit vindt Annelieke Humfries, juridisch teamleider bij Vluchtelingenwerk Overijssel, verontrustend. ‘’Ook met een constant veranderend politiek klimaat, niet alleen in Nederland, maar over de hele wereld, verandert de sfeer bij de bewoners en in het complex constant. Je ziet dat de bewoners veel vragen hebben. Veel van hen spreken geen Nederlands, dus het volgen van het nieuws gaat in eerste instantie lastig. Maar dat betekent niet dat ze het niet meekrijgen. Ze voelen de sfeer veranderen, niet alleen in de politiek, maar ook bij de inwoners van de wijk.”

Al jaren wordt er bij de landelijke verkiezingen in Assen voor het grootste deel ‘Partij voor de Vrijheid’ gestemd, ook in de landelijke verkiezingen van 2023. Met een meerderheid van 21.09% haalde de PVV een overtuigende meerderheid in vergelijking met Groenlink/PvdA. Zij haalde 17.72% van de stemmen binnen. (Kiesraad – Verkiezingsuitslagen, z.d.)

‘’Ik zou niet durven zeggen dat deze sfeer een direct gevolg is van de laatste politieke veranderingen, maar het lijkt wel in verband te staan. Je ziet het in meerdere West-Europese landen gebeuren. Een verrassing is het in ieder geval niet. Wel vind ik het zorgelijk.’’ Aldus Humfries.

Ondertussen gaat het leven op het wooncomplex gewoon door. Afwachtend op de uitslag van hun aanvraag zetten sommige bewoners hun eerste stappen in het proces van integratie. Zo zijn er lessen in de Nederlandse taal die gevolgd kunnen worden. Daarbuiten is er voor deze mensen weinig te doen. “Velen willen graag werken, maar zonder verblijfsvergunning kan dit nog niet. Hetzelfde geldt voor het krijgen van een woning. Zelfs met verblijfsvergunning duurt dit soms nog maanden.’’

Lange wachtlijsten zijn al sinds 2019 een probleem. Nadat de grote vluchtelingenstroom uit 2015 langzaam af zwakte, werden de middelen en het aantal personeelsleden bij de Immigratie – en Naturalisatiedienst sterk teruggedrongen. Met de nodige gevolgen van dien. ‘’Door het personeelstekort bij het IND duurt een asielprocedure nu gemiddeld 1,5 jaar. De tijd die het kost om een woning toegewezen te krijgen komt er daarna nog bovenop. Tot dat gebeurt blijven de bewoners gewoon in het complex wonen, ook als hun asielaanvraag al is geaccepteerd. Hierdoor is er ook geen ruimte voor nieuwe bewoners. Zo blijven de wachttijden maar oplopen.’’ Legt Humfries uit.

‘’Deze problemen zijn niet uniek aan dit complex, of aan Assen- Oost als wijk. Deze problematiek zie je in heel Nederland terugkomen. Iets wat in de aankomende jaren waarschijnlijk alleen maar erger gaat worden.’’