Door Chadia van Rinsum

Tegenwoordig leven we in een tijdperk zonder grenzen. Het Nederlandse straatbeeld is onderhand net zo divers, als de wereld die we online via sociale media kunnen tegenkomen. Een kleurrijk beeld van verschillende culturen, tradities en talen die in de ideale wereld samen komen en hand in hand met elkaar leven. Echter speelt sociale cohesie hierin een cruciale rol, wat een flinke uitdaging is in een samenleving die voortdurend in beweging is, zowel fysiek als digitaal.

Stel je voor je loopt rond in een van de buitenwijken van Amsterdam, waar je op elke straathoek begroet wordt in een andere taal, waar je neus verleid wordt door de geur van allerlei specerijen, afkomstig uit alle hoeken van de wereld. Diversiteit kan gezien worden als kracht, iets wat een land sterk en aantrekkelijk maakt. Diversiteit vergt echter veel inspanning om bruggen te bouwen tussen uiteenlopende groepen. Sociale cohesie betekent in onze multiculturele samenleving meer dan alleen maar vreedzaam naast elkaar bestaan; het betekent creëren van een sterke band, gebaseerd op wederzijds, respect, begrip en samenwerking.

De smartphone en daarbij ook het internet voegt een extra laag toe aan deze dynamiek. Voornamelijk sociale media biedt een podium waar interactie plaatsvindt. Een plek waar mensen van verschillende achtergronden samenkomen en simpel weg met elkaar communiceren; ideeën uitwisselen en relaties kunnen opbouwen. Deze digitale interacties kunnen ook een aanjager zijn voor sociale cohesie, maar kunnen ook leiden tot polarisatie en of misverstanden, als ze niet goed worden beheerd.

De moderne samenleving biedt ons een wereld vol mogelijkheden en uitdagingen. Terwijl we lopen door de straten van de buitenwijken van Amsterdam, waar we letterlijk de verschillende culturen tegen het lijf lopen, en op onze Instagram feed aan het scrollen zijn, blijven we zoeken naar manieren om met elkaar te verbinden. Te zoeken naar het perfecte recept wat leidt tot volledige sociale cohesie. Het recept dat alle losse ingrediënten laat samen komen tot een harmonieuze en veerkrachtige samenleving.

Sociale Cohesie

Sociale cohesie is een begrip dat steeds vaker opduikt in maatschappelijke discussies. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en de overheid maken zich zorgen over de mate waarin burgers zich verbonden voelen met elkaar. Dit gevoel van verbondenheid kan op verschillende manieren worden gemeten, variërend van criminaliteitscijfers tot culturele participatie en immigratiebeleid.

Het is van belang dat tijdens de integratie een balans wordt gevonden tussen de normen en waarde van Nederland en het land van herkomst. Anders kunnen de verschillen tussen sociale, economische en culturele verschillen tussen mensen een bedreiging vormen voor sociale cohesie.

Het Sociaal en Cultureel Plan bureau is bezig met een project over sociale cohesie. Het project kijkt naar zes verschillende factoren die invloed kunnen hebben op de ontwikkeling van sociale cohesie in Nederland.

De zes indicatoren:

• algemeen vertrouwen
• hoe (groepen) mensen over elkaar denken
• sociale participatie (vrijwilligerswerk en verenigingen)
• hoe (groepen) mensen met elkaar omgaan
• vertrouwen in politieke en publieke personen en instanties
• politieke participatie

De Wesselerbrink

De Wesselerbrink, één van de drie Zuidwijken in Enschede, is een mooi voorbeeld die ons een uniek kijkje kan geven hoe de sociale cohesie en multiculturalisme in de praktijk eruitziet.

De Wesselerbrink is het perfecte plaatje als het gaat om een multiculturele wijk. Vele verschillende culturen en volkeren leven samen. Dit reflecteert ook in het straatbeeld. Van Turkse supermarkten tot aan de Hollandse visboer, van alles is te vinden in de Wesselerbrink.

Op de donderdag markt loopt alles en iedereen door elkaar. Twee minuten op de markt en je hebt gauw al vijf verschillende talen gehoord. Unieke aan de wijk zijn de Syrische instanties en bedrijven. In tegenstelling tot veel andere plekken in het land is er in de Wesselerbrink een grote Syrisch orthodoxe gemeenschap aanwezig. Op het eerste oog niet te zien, tot dat je goed begint op te letten. Er zijn namelijk meerdere Syrische Orthodoxe kerken aanwezig in de wijk, net als meerdere ondernemingen met Syrisch Orthodoxe achtergrond.

Er valt geen twijfel te trekken dat de wijk Wesselerbrink divers is, maar hoe zit het met de sociale samenhang in de wijk?

Bewoners Silvia Cousijnsen, Yilda Shadzoy en Samira Khalaf komen elke vrijdag bij tijdens de wekelijkse kookgroep, uitgevoerd door activeringcentrum Power Zuid.  De kookgroep voor de dames brengt een gevoel van saamhorigheid. Iets wat wellicht ontbreekt in de wijk.

“Vroeger hadden wij een Nederlandse buurvrouw. Zij was heel goed met mensen. Ze bracht de buurt in contact. Ze riep iedereen bij elkaar en bracht de koffie en thee. Ik ging er ook wel eens bij zitten. Maar nu ze er niet meer is, heeft bijna niemand meer echt contact met elkaar. Ik vind het wel jammer en ik mis het koffie drinken soms wel.”, vertelt Yilda

Yilda vertelt dat ze het wel eens heeft geprobeerd om de gezellige koffie middagen te organiseren.

“Ik vind het eigenlijk wel leuk om buiten te zitten, koffie te drinken en met de dames te kletsen. Ik heb het ze wel eens gevraagd. Maar het is altijd ‘Ik kan niet’, ‘Ik moet werken’ en na één of twee keer vragen, maar het is altijd hetzelfde verhaal.”, aldus Yilda

Wellicht is het in een ander gedeelte van de wijk wel beter.

“Ik vind het jammer. Ik heb zelf een grote familie hier wonen, dus ik mis het contact toch wel wat minder snel. Maar als ik alleen ben, dan mis ik soms wel het contact met mijn buren. Voorheen woonde mijn zus in dezelfde flat en ze kwam regelmatig langs. Zij had heel goed contact met haar buren, waardoor ik ook goed contact had. Ze kwamen dan vaak over de vloer of ik bij hen. Was heel gezellig. Maar ja, dat is nu minder, want ze woont er niet meer.” vertelt Samira.

Sylvia haakt hierop in. “Bij ons is het pas veranderd. Vroeger was er niet veel contact. Tegenwoordig kaarten we veel en zijn er veel activiteiten in de flat. Ik heb ook een ‘nieuwe’ buurvrouw waar ik contact mee heb. Ze woont er nu zo’n twee jaar. We zeggen altijd vriendelijk gedag en gaan regelmatig bij de buren eten.” Sylvia

Zo te horen is er bij Sylvia regelmatig contact met de buren en lijkt het wel goed te zitten met de sociale cohesie, door onder andere de verschillende activiteiten in de flat. Hoe zit het bij de andere dames? Wordt er dan niks gedaan in de wijk?

Volgens Samira wordt er in de wijk regelmatig activiteiten gehouden, maar niet voor haar flat. Vroeger had ze wel een buurman die het initiatief nam en voor een buurt barbecue zorgde of die de flat leuk versierde. Alleen is deze buurman verhuist. Dit soort activiteiten worden bijvoorbeeld nog wel bij flats in de buurt gehouden, maar in de flat van Samira helaas niet meer.

Is dit dan specifiek een probleem voor de Wesselerbrink of ook voor andere Zuidwijken in Enschede?

Volgens Zarghuna Hossainy niet. Zelf woont ze niet in de Wesselerbrink, maar in aangrenzende wijk. Net als de andere dames gaat Zarghuna naar de wekelijkse kookgroep van Power Zuid. Volgens Zarghuna is er in haar wijk ook weinig contact onderling. Zarghuna vertelt dat zij zelf weinig contact ervaart door de taalbarrière, waar ze het een klein beetje lastig mee heeft. “Ik vind het heel jammer, vroeger (in Afghanistan) was het heel anders. Altijd druk, iedereen kent iedereen. Hier is dat veel minder. Ik vind het ook moeilijk vanwege de taal. Ik spreek het niet zo goed. Maar toch hier, bij de kookgroep, vind ik wel mijn contact en dat vind ik mooi.”

Het recept voor samenkomen

De uitdagingen rondom sociale cohesie zijn niet nieuw, maar blijven relevant in een tijd van snelle veranderingen zowel in de fysieke als digitale wereld. Hoewel er geen perfect recept bestaat om saamhorigheid te garanderen, laten de ervaringen van deze vrouwen zien dat kleine initiatieven en persoonlijke betrokkenheid een belangrijke rol kunnen spelen in het versterken van sociale banden.

In de Wesselerbrink mag het gevoel van gemeenschap soms ontbreken, maar zoals Yilda, Sylvia, Samira en Zarghuna bewijzen, zijn er altijd mogelijkheden om elders in de buurt verbinding te vinden.