Overlast door hangjongeren lijkt een terugkerend thema in de Nijkerkse wijk Paasbos. De gemeente heeft hier sinds 2021 een aantal maatregelen tegen ondernomen, waaronder (tijdelijke) bewakingscamera’s en mosquito’s (red. apparaten die een schel geluid maken bij een melding van overlast), waarna het aandeel bewoners dat overlast ervoer, daalde van 48% in 2021 naar 37% in 2022. De cijfers tonen effect, maar roepen ook de vraag op: moet de aanpak zich beperken tot handhaving, of vraagt het ook om het creëren van ruimte voor jongeren in de wijk?

Not In My Backyard

Onderzoek van het OBB (2018) wijst uit dat jongeren behoefte en recht hebben op eigen plekken in de openbare ruimte, die zich lenen voor ontmoeten en bewegen. ‘Vaak zien bewoners het nut en de noodzaak van deze plekken ook wel, maar willen ze deze plekken niet dicht bij hun woning’, stelt het adviesbureau, ‘Dit Nimby-effect (Not In My Backyard) is een van de grootste bedreigingen voor de speelruimte voor jongeren.’

Stijn Sieckelinck, lector Youth Spot en mede-auteur van Speelruimte voor Identiteit (2022), verwijst naar het voornoemde gepubliceerde werk. Ook hierin benadrukt Sieckelinck het belang van een eigen ruimte. ‘Ze hebben in eerste instantie vooral baat bij een plek die ‘veilig’ is’, zo vervolgt hij, ‘een plek waar ze door betrokken vrijwilligers als volwaardig persoon worden benaderd en met respect voor hun eigen wensen en behoeften worden begeleid.’ 

Behoefte eigen plek 

Deze behoefte aan een plek, of eigen ruimte, wordt bevestigd door jongeren voor het winkelcentrum van Paasbos. Een spreekt de wens uit voor een jongerencentrum. Waar in het centrum van Nijkerk de Chill-Out zit, en in Hoevelaken Blits, bevindt zich in Paasbos en aangrenzende wijk Strijland geen overdekte hangplek of jongerencentrum. Dit zorgt ervoor dat ze buiten samenkomen, in de speeltuinen, in en rondom het winkelcentrum en op het skatepark. Een ander vertelt regelmatig weggestuurd te zijn uit speeltuinen, ‘want als we met z’n drieën ergens zitten, worden we gezien als hangjongeren’.

Actieve participatie 

In 2022 voerde het lectoraat Participatie & Stedelijke Ontwikkeling van Hogeschool Utrecht een onderzoek uit naar duurzame jongerenparticipatie. In het proces werden jongeren actief betrokken, met als doel jongereninspraak- en participatie een onderdeel te laten worden in het gemeentelijke beleid. De onderzoekers concludeerden dat het, door jongeren mee te nemen in het proces en deze daarbij te betrekken, het gevoel van verbondenheid en verantwoordelijkheid van jongeren met hun leefomgeving versterkt. Recent onderzoek van Jesper de Croon (RBU, 2024) hanteert een vergelijkbare insteek en bereikt eenzelfde conclusie. 

‘Een kamer in de wijk’

Een voorbeeld van een project waarbij jongeren succesvol actief worden betrokken bij het inrichten van ‘hun’ openbare ruimtes is het project ‘Een kamer in de wijk’ (2018). Door middel van workshops werden de jeugdige deelnemers uitgedaagd om mee te denken over het ontwerp van de wijk Feijenoord in Rotterdam, wat leidde tot meer verbinding met de buurt. Het onderzoek concludeert dat dit bijdraagt aan een vermindering van overlast en een grotere acceptatie door de gemeenschap.

In steden, dorpen én wijken als Feijenoord, waar jongeren inspraak hebben over -en deelnemen aan het ontwerpen van de openbare ruimte, is er een merkbare afname van overlast. Ruimte voor (en participatie door) jongeren zou ook in Nijkerk, en in het specifiek de wijk Paasbos, bij kunnen dragen aan een meer harmonieuze samenstelling van de openbare ruimte. Zo liggen er in de ‘Gebiedsvisie PaasbosPark’ nog mogelijkheden voor jeugd in het verschiet.