LELYSTAD – Al jaren zorgen arbeidsmigranten voor veel overlast in de Zuiderzeewijk. Na lang aandringen van buurtbewoners lijkt de gemeente nu eindelijk wat dingen aan te pakken. Daarmee verdwijnt de overlast, al ligt een nieuwe groep arbeidsmigranten op de loer. “Als je je daar misdraagt, ben je gewoon je kamer kwijt.”

Door Luuk ten Kleij en Zuzanna Sikora

Een man in een rode jas vraagt een van de medewerksters naar het brood, een vrouw heeft een soort blauw afwasmiddel in haar hand en een jong gezin rekent hun boodschappen af. In de Poolse supermarkt ‘Polo Markt’ in de Zuiderzeewijk loopt op donderdagmiddag een handjevol mensen rond. Wat opvalt, is dat vrijwel iedereen van de aanwezigen Pools is.

Achterin de winkel is een van de medewerkers bezig met het vullen van het vlees. Onze redactieleden proberen het gesprek aan te gaan in het Engels, maar tevergeefs. Al snel gaat het gesprek over op het Pools. “De laatste tijd komen er steeds meer Nederlanders over de vloer”, beweert de medewerkster die nu een stuk vlees aan het snijden is.

De Poolse supermarkt opent in 2021 haar deuren in de Zuiderzeewijk. Slechts drie weken na de opening gaat het al flink mis als iemand een explosief in de winkel gooit. De manager, Aga, zei destijds tegen de stentor: “Het was geen aanslag, het heeft er alle schijn van dat ze de deur hebben opgeblazen om zich toegang te verschaffen tot de winkel en iets te stelen. De medewerkster van de winkel vult aan: “Van wat ik begreep was het niet per se een aanslag, maar gewoon iemand die wat geld en een pakje sigaretten heeft meegenomen.” “Een gekke actie als je het mij vraagt.”

“De winkel is ongeveer 3 jaar open nu, mensen kennen ons beter, waardoor we steeds meer Nederlandse, maar ook andere klanten trekken”, vult een andere medewerkster aan. 

“Mensen doen gewoon aardig in de winkel, het komt zelden voor dat iemand gemeen of onbeschoft tegen ons is.” 

In de wijk zelf zijn er gemengde gevoelens wat betreft de Poolse supermarkt. Zo zegt een vrouw dat het personeel altijd vriendelijk is en het vlees van goede kwaliteit is, terwijl een andere man de winkel liever ontwijkt: “Die arbeidsmigranten zorgen voor een hoop herrie. Ik zie altijd flesjes alcohol staan naast die supermarkt, dan weet je ook waar ze het vandaan halen. Wat mij betreft sluiten ze de boel lekker.” 

Arbeidsmigranten onder de loep   

                                                                                                                                                                                                En dit is niet de enige keer dat het woord arbeidsmigranten door de buurtbewoners wordt genoemd. Want vraag je andere bewoners van de wijk naar hun woonervaring, dan valt het woord ‘arbeidsmigranten’ al snel. De één heeft er weinig moeite mee, de ander wordt ‘s ochtends wakker door auto’s die wegrijden en in het weekend gestoord door harde muziek en dronken mannen.

Overlast is ook een subjectief begrip, benadrukt wijkagent John Verhagen. “Wat is overlast? Als ze lopen te roven en te stelen en bommen lopen te gooien, dat is overlast. Maar als er een groep van tien jongeren in een speeltuintje staat te praten en een sigaretje te roken, ja, is dat dan overlast? Als 20 mensen plezier hebben en eentje niet, is dat dan overlast?”

Verhagen is als wijkagent het aanspreekpunt van de wijk. “Ik zeg altijd: als je wat ziet of hoort, bel dan de politie. Kijk, als ze hier op donderdag op het spreekuur komen van vorige week hadden we overlast, daar kan ik niet zoveel mee. Wat we niet weten, is niet gebeurd, zeg maar gechargeerd.”

“Sommige bellen voor van alles. Dat je denk: daar zou ik zelf nooit de politie voor bellen. En andere mensen zien iets verschrikkelijks gebeuren en die spreek ik dan toevallig en dan is het: ja ik zag vorige week…. Waarom heb je dan niet gebeld? Oh, kan dat dan? En alles wat er tussen zit.”

Verpaupering

Toch wordt hij goed gevonden door de wijkbewoners. “Kijk, als er echt wat is, bellen mensen 112. En dan wordt gewoon dé politie gestuurd. Ik ben eigenlijk meer sociaal werker dan politieagent. Ik kan geen problemen oplossen. Maar ik kan wel verwijzen naar mensen die dat wel kunnen.”

“Voor mij is een doorn in het hoog dat veel woningen hier worden onderverhuurd aan arbeidsmigranten. Dat zie je dan echt wel verpauperen”, zegt hij. “Die aanpak heeft een tijdje stilgelegen. Nieuwe gevallen worden wel weer aangepakt, de nieuwe huurwet zal ook wel wat gaan doen. Het wordt minder aantrekkelijk om een pand te kopen en er twaalf Polen in te zetten.” 

“Je haalt de huizen er zo uit als je door de wijk loopt of fietst. Ik kan geen huizen leeghalen, als de buren er last van hebben wel. Maar vaak is het dat niet eens, die mensen werken de hele dag. Maar als er zes mensen wonen, staan er ineens zes auto’s in de straat. En er is eigenlijk maar één parkeerplek, maar één Kliko. En zo’n Kliko is gemaakt voor een gezin. En het is niet hun huis, dus het wordt ook wat minder goed onderhouden.”

Hotel blijft gesloten

In de wijk zit ook Hotel ‘Robotniczy’, een hotel speciaal voor zo’n 400 arbeidsmigranten. Die zit vlak achter het Lelycentre. Maar online is het hotel weinig benaderbaar. Als je al een site vindt, is een telefoonnummer of mailadres goed verstopt. Te goed. Daarom besloot onze onderzoeksredactie zelf maar eens een kijkje te nemen in het hotel.

Het hotel is alleen binnen te komen via een speciale app. Of, zoals voor deze redactie, door naar binnen te glippen achter een bewoner aan. Binnen in het hotel is het rustig. Gasten lopen rustig door de gang of roken een sigaretje in de binnentuin. Achter de ‘receptie’ staat niemand. Een bel is er ook niet. Wel hangt er een lijstje met de hotelmanagers. Inclusief telefoonnummers.

Bellen dus maar. Een eerste telefoongesprek is vrij effectief. Locatiemanager Jonasz zegt in het Pools er weinig over kwijt te kunnen. “Ik wil jullie graag helpen, maar ik weet niet zo goed wat ik wel en niet mag vertellen over de zaken van het hotel”, zegt hij. Hij beweert wel een interviewverzoek neer te zullen leggen bij zijn baas. “Ik spreek mijn baas, dan worden jullie teruggebeld”.

Maar weken zonder belletje verstrijken. Tijd dus om zelf weer eens contact op te nemen. Midden in het verhaal van de redactie wordt aan de andere kant van de lijn ineens opgehangen. Nog een keer proberen maar. Nu blijft een reactie uit. Een belletje met een ander nummer, een paar uur later, wordt afgekapt bij het noemen van de naam van onze redactie.

Hieronder kun je het fragmentje beluisteren waarop de locatie manager ophangt

Strenge straffen

Het hotel blijft dus bijzonder gesloten naar buiten toe. Wijkagent Verhagen weet er wel wat over te vertellen. Volgens hem is het hotel vrij effectief door de strenge aanpak. “Als je je daar misdraagt, ben je gewoon je kamer kwijt. En je baan. Een huis zit vast aan hun werk, dus ze hebben ook wel wat te verliezen. Ben je en je bed en je werk kwijt.” Dat is anders als je een huis huurt bij de woningbouw of van een huisjesmelker.

In het hotel veranderen de mensen continu. Zo komen er om de paar weken steeds nieuwe bewoners en gaan de anderen weg. “De mensen die in het hotel wonen doen hun werk en verhuizen daarna weer naar een nieuwe plek”, zegt de medewerkster van de Poolse supermarkt, die nu prijsstickers plakt op het vlees. “Ik woon tegenover het hotel en om heel eerlijk te zijn heb ik geen last van de bewoners.”

Toch zijn daarmee de problemen niet opgelost, meent Verhagen. Doordat de Poolse economie steeds verder aantrekt, komen er almaar minder Poolse arbeidsmigranten naar Nederland. In plaats daarvan ziet Verhagen steeds vaker Zuid-Europese jongeren, die vooral naar Nederland komen voor het avontuur. En niet per se om hun gezin te onderhouden.

“Een jongen van een jaar of twintig uit Portugal is een heel ander mens dan een Pool van 35. Die is hier met een hele andere mindset, die komt meer voor het avontuur dan voor het werk. Hetzelfde als Hollandse jongeren die in de zomer in Frankrijk druiven gaan plukken, voor het avontuur en voor de leuk. Zo komen die Portugese jongeren hier naartoe.”

En juist voor die groep is het strenge hotelregime minder een stok achter de deur. “Die vinden het niet zo erg als ze die kamer kwijtraken. Als je jong bent en je gaat even een paar maanden in het buitenland werken, is dat heel anders dan als je vrouw en kinderen hebt. Als jij dan niet werkt, hebben hun geen eten. Dan hangt er veel meer vanaf.”

Heb jij vragen, tips en/of opmerkingen over dit thema of andere zaken die spelen in de wijk? Neem dan contact met ons op via zuiderzeezegt@gmail.com.