Raalte – Hoewel de straten van Raalte op maandagochtend nog rustig zijn, zijn de deuren van het zelfregiecentrum al open. Er vloeien koffie en thee en de eerste kranten zijn al opengeslagen. Het centrum, dat gevestigd is aan de achterkant van het Annahuis, heeft op maandag en woensdag de deuren geopend voor iedereen die een kop koffie, een gesprek of sociaal contact nodig heeft.

“Voor ons is het doel om mensen met elkaar in verbinding te brengen, dat mentale gezondheid bespreekbaar wordt gemaakt. Dat het helaas normaal is om je soms niet goed te voelen, maar dat het helpend kan zijn als je daarover deelt en praat”, zegt Fieke Bosscher, senior coördinator zelfregiecentra en herstel. De organisatie Vriendendiensten biedt in verschillende gemeenten zelfregie- en herstelcentra. Ze zijn begonnen in gemeente Deventer en zijn zo uitgebreid naar de omliggende gemeenten, waaronder Raalte. Het zelfregiecentrum biedt een plek voor volwassenen (17+) met mentale klachten of een psychische kwetsbaarheid. Tijdens de openingstijden kunnen mensen elkaar opzoeken voor een leuk gesprek, een kop koffie of gewoon de aanwezigheid van de medemens.

Er wordt een omgeving gecreëerd waar men hun mentale balans, stabiliteit en veerkracht terug kan vinden. Daarbij hoort ook het uitbreiden of creëren van een sociaal netwerk. En dit heeft ook effect buiten de openingstijden: “Ik vind het ook zo mooi wat er buiten de twee openingsdagen gebeurt, zoals mensen die even naar het ziekenhuis moeten worden gebracht – dat ze elkaar brengen – of als iemand echt een flinke periode griep heeft dat er een tasje boodschappen wordt gebracht”, aldus Fieke.

Alie, deelnemer van het zelfregiecentrum, benoemt de impact ervan: “Je wordt in je waarde gelaten en je kunt gaan en staan wanneer je wil. Er is ook die vrijheid en acceptatie van mensen; dat vind ik heel belangrijk.” Zij is niet alleen deelnemer, maar organiseert op de woensdagochtenden ook gymnastieklessen: “Het is een soort gemeenschap met de wisselwerking van de ene keer doet iemand iets, de andere keer doet iemand anders iets.”

Naast de impact die het heeft op de deelnemers, heeft het zelfregiecentrum ook een positief effect op de kostenpost van de gemeente. Doordat ze stimuleren dat mensen zelf dingen gaan ondernemen, bespaart dit weer kosten voor de gemeente aan dagbesteding.

Sinds corona is de eenzaamheid van ouderen meer in het licht gebracht. Hierdoor is er ook onderzoek gedaan naar de effecten van eenzaamheid van deze doelgroep. Zo blijkt dat beperkt sociaal contact een negatief effect kan hebben op de mentale en fysieke toestand van mensen en zelfs de kans op dementie, beroertes en depressie kan verhogen. Daarentegen zorgen sociale activiteiten juist voor verbondenheid tussen mensen.

De eenzaamheid onder volwassenen in Nederland is in 2022 per gemeente in kaart gebracht. Zo was de eenzaamheid onder ouderen in Raalte 41,4%. Daarnaast was 26,1% van de respondenten sociaal eenzaam. In verhouding tot andere gemeenten in Nederland is dit wel aan de lage kant. Het landelijke gemiddelde was in die tijd 48,6%.

Om eenzaamheid te voorkomen zijn programma’s, professionals en vrijwilligers erg belangrijk. Een belangrijke rol hierbij is het hebben van ervaringsdeskundigen. En dat zien ze ook terug bij het zelfregiecentrum: “Dat is binnen deze hele setting een enorm belangrijk onderdeel, dat je mensen met ervaring hebt die bereid zijn om hun ervaring te delen. En dan is het herkenbaar voor anderen die dan denken: goh ja, hé, dat heb ik ook. Die ervaringsdeskundigheid is hier een heel groot pluspunt”, aldus Alie.

Toch hangt er nog steeds een stigma rond mentale gezondheid. Dat kan ervoor zorgen dat de drempel om binnen te wandelen groter wordt: “Natuurlijk mentale klachten an sich – daar zit al een stigma op, hè? En op eenzaamheid zit soms ook stigma, want hoe lastig is het om te bekennen dat je je soms eenzaam voelt”, zegt Alie. Hoewel ze dat stigma in Raalte ook nog wel merken, houdt dat hen niet tegen: “Ja, maar hoe belangrijk is dat? Er is nu een groep van 50, 60, 70 mensen die hier heel veel profijt van heeft. Die hiervan geniet. Hoe belangrijk is het dan dat er een andere groep mensen is die het allemaal maar niks vindt?”, benoemt Alie.

Hoewel er niet gekeken wordt naar een extra dag open, blijven de deuren van het zelfregiecentrum op de maandag en woensdag open – voor een gezamenlijke koffie, een cursus en een mogelijkheid voor sociaal contact.