Van 17 augustus tot en met 17 november afgelopen jaar was er in de Kempenaar een samenscholingsverbod. In deze Lelystadse wijk ervaarden mensen al jaren overlast van hangjongeren. Maar de Kempenaar is niet de enige Lelystadse wijk waar jongeren rondhangen. Sterker nog, in heel Nederland is er overlast van hangjongeren. In 2022 bijvoorbeeld heeft de politie meer dan 88 duizend meldingen ontvanger van overlast door jeugd. Is een samenscholingsverbod dan wel de juiste oplossing?

Aanpak Lelystad
De politie adviseerde de gemeente Lelystad om het hangjongerenprobleem aan te pakken door middel van een samenscholingsverbod. Deze maatregel is een uiterst middel dat de politie aanraadt als andere maatregelen niet lijken te werken. Minder zware middelen zijn bijvoorbeeld het inzetten van buurtvaders of jongerenwerkers. Oud-waarnemend burgemeester Ineke Bakker liet in de gemeenteraadsvergadering van 10 oktober weten dat Lelystad ook jongerenwerkers inzet om het hangjongerenprobleem tegen te gaan. Naast jongerenwerk worden er nog veel meer partijen betrokken bij het oplossen van het probleem. “Niet alleen de gemeente, niet alleen het jongerenwerk, daar is de politie bij betrokken, handhaving, leerplicht, de mensen die daar zelf wonen natuurlijk”, aldus oud-waarnemend burgermeester Ineke Bakker. Daaraan voegde mevrouw Vogel van Welzijn Lelystad toe, dat de organisatie druk bezig was met een plan om hangjongerenoverlast tegen te gaan. “Daar hoort zeker ook bij: plekken voor jongeren om te landen.”

Wanneer spreken we van een hangjongerenprobleem?
Wat zijn hangjongeren? De politie zegt hierover: “Groepen jongeren die rondhangen. Vaak klagen buurtbewoners over geluidsoverlast of ervaren ze hinder van deze hangjongeren”. Dus buurtbewoners kunnen overlast ervaren van hangjongeren. Maar wanneer spreken we dan van een hangjongerenprobleem? Voor de gemeente Lelystad lag de grens bij het direct lastigvallen van inwoners. Dit gebeurde in de wijk de Kempenaar vooral veel rondom kindcentrum Het Mozaïek. “Medewerkers en kinderen van deze school en passanten in de woonwijk worden lastiggevallen en geïntimideerd”, zo stond in de ‘Beleidsregel samenscholingsverbod Kempenaar’.

Aanpak andere gemeenten
De media hebben in het verleden ook aandacht besteed aan hangjongerenoverlast in andere gemeenten. Zo werd er in 2018 in Gemert, een plaats in Noord-Brabant, gezocht naar oplossingen tegen de overlast daar. Wegsturen van jongeren bleek geen oplossing. Hen verbieden op bepaalde plaatsen te gaan hangen was dat ook niet. Een tegenovergestelde maatregel bleek in Gemert goed te werken. De gemeente richtte daar plekken in voor de jongeren om te hangen. Dit zijn containers met bankjes en tafeltjes. Door te kunnen bepalen waar deze containers komen te staan, heeft de gemeente invloed op waar de jongeren rondhangen. Het initiatief kwam van jongerenwerker Vic van Dijk. “Jongeren maken ook gewoon deel uit van de maatschappij, dan mag er best iets gebeuren op facilitair gebied”, vertelde hij aan Omroep Brabant.

Ook in Groningen bleek de oplossing tegen een hangjongerenprobleem niet te liggen bij een samenscholingsverbod. Daar ging de gemeente in 2019 aan de slag met een methode genaamd ‘Plus Min Mee’. Volgens deze methode ligt de oplossing bij het zorgen voor leuke, alternatieve bezigheden voor de jongeren, zoals het organiseren van voetbaltoernooitjes. Het idee hierbij is: als jongeren zich minder vervelen, dan zullen ze minder snel overlast veroorzaken. “Wij zijn positief over de effecten van de aanpak op de problematische jeugdgroepen”, liet de gemeente Groningen in september van dat jaar weten in een brief aan de bewoners.

De oplossing voor Lelystad?
We gaan terug naar Lelystad, waar juf Bouchra, basisschoolleerkracht van groep 3 op Het Mozaïek in de Kempenaar, een idee heeft over de oorzaak van het hangjongerenprobleem. “Er is ook niets hier. Er is geen buurthonk, er is geen buurthuis.” Ook vertelt ze over een situatie van jaren terug in een andere wijk in Lelystad: “Als je kijkt in de Zuiderzeewijk, dat was jaren geleden echt ‘de wijk’. Ze hebben daar op een gegeven moment de buurtvaders ingezet en buurtcoaches. Ze hebben daar ‘het honk’ ingezet. Er kwamen activiteiten vanuit de buurt. Dat maakt al heel veel verschil. Maar er is hier…” – en daarmee doelt de leerkracht op de wijk de Kempenaar – “…geen mogelijkheid. Waar moeten de jongens naartoe? Verplaats je eens in hun schoenen, waar moet je naartoe?”

Dus is een samenscholingsverbod de beste oplossing voor Lelystad? “Als afkoelingsmaatregel werkt het wel soms”, laat hoogleraar recht en samenleving Jan Brouwer weten. De gemeente Lelystad is bezig met meerdere oplossingen tegelijkertijd. Er is een samenscholingsverbod geweest en Welzijn Lelystad is gestart met jongerenwerk. De jongerenwerkers organiseren activiteiten zoals voetbal- en basketbaltoernooien voor de jeugd. Ook zijn er jongerenbuurthuizen op een paar locaties in de stad. Zo zou het toch nog kunnen, dat de hangjongerenoverlast in de Kempenaar verleden tijd wordt.