BROEKLAND – Stel, je mag zelf gaan bedenken wat je in een leegstaande kerk wil plaatsen. Wat ga je bouwen? Maartje Schuurman (25) en Arne de Vries (28) van de Jan des Bouvries Academie in Deventer gingen voor hun afstudeerproject de kerk in Broekland opnieuw inrichten. De kerk zal binnenkort haar deuren moeten sluiten, maar wat gaat er dan mee gebeuren?

Hoe begin je aan zo’n project?

Maartje: “Ze hadden een werkgroep in Broekland die was al opgericht voordat het bericht er was dat die kerk zou gaan sluiten, deze hadden ze alvast opgericht zodat ze beter voorbereid waren als er ineens onverwacht bericht zou komen dat de kerk per direct zou gaan sluiten. Zij hebben contact gezocht met onze opleiding of studenten mee konden denken aan het inrichten van de kerk. Onze afstudeerbegeleider heeft ons daar eigenlijk op geattendeerd of we daar niet een project van konden maken.”

 

Arne: “Mireille Groot Koerkamp wordt ‘de moeder van Broekland’ genoemd. Zij is een sociale vrouw met wortels in het herbestemmen van gebouwen. Samen met  Jos Elshof is zij de voortrekker van dit project en van die werkgroep in Broekland. Vanuit Groot Koerkamp en Elshof is het initiatief gekomen om de werkgroep te starten. Toen we voor het eerst contact zochten met de werkgroep, kwamen wij met Mireille en Jos in contact. Ze zijn er altijd voor ons geweest en hebben ons zelfs een keer van het station afgehaald om maar een voorbeeld te noemen. Ze zijn ontzettend betrokken bij de kerk en de Broeklanders.”

 

Je bent begonnen door de inwoners van Broekland te interviewen, hoe ging dat?
A: “Broekland is traditioneel best een katholiek dorp. Nu zitten we in een tijd van secularisatie, maar er is nog steeds een hechte gemeenschap. Zo’n dorp waar de fiets los kan staan, de achterdeur open is, iedereen kent elkaar wel. Daardoor is de betrokkenheid in zo’n dorp erg groot. Het is een dorp van zo’n 1100 inwoners. De kerk staat in het midden van het dorp, dus de kerk is ook een vrij groot symbool voor Broekland. Het gaat mensen echt om het hart. Er is veel animo voor de kerk en haar herinrichting. Een groot draagvlak, dat maakt het soms ook lastig, omdat sommige mensen de kerk graag zo willen behouden zoals die altijd was. Om te zorgen voor een nog groter draagvlak, hebben we zoveel mogelijk mensen erbij betrokken. Wij hadden een vragenlijst, waar de werkgroep al een beetje mee was begonnen, ook om de Broeklanders te leren kennen.”

M: “Wij hebben een beetje geprobeerd alle leeftijdsgroepen te interviewen, om ze te vertegenwoordigen. We hadden een lijstje gemaakt, welke groepen vind je waar? Bij die plekken zijn wij langsgegaan, bijvoorbeeld bij de basisschool, maar ook Sportvereniging ‘t Horsthuis, de boerenmarkt, cafés en kroegen.”

A: “Het leuke van bijvoorbeeld die basisschool is om de ideeën te zien van die kinderen. Zij tekenen dan achtbanen, een beetje gekkigheid, maar wel erg leuk om terug te krijgen. Het creëerde ook goodwill, want die kinderen kwamen thuis en vertelden dat ze een tekening mochten maken voor een nieuwe inrichting van de kerk. Dan komt men daarover praten.”

M: “Ik vond dat ze al verbazingwekkend veel over te zeggen hadden, er een mening over hadden.”

A: “Het was niet als een kringgesprek. Maar we hadden het er wel even over en ze wisten waar ze het over hadden.”

 

Wat was jullie indruk van het dorp, van de inwoners?

M: “Een gezellig dorp, erg vriendelijk allemaal. We kregen direct allemaal broodjes aangeboden. We zijn een keer met aardbeien naar huis gegaan.”

A: “En stoofpeertjes hè! Broekland heeft vrij actieve inwoners. Iedereen wilde wel even over de kerk praten, of had erover nagedacht.”

A: “Het lijkt eerlijk gezegd wel Brabant, ondanks dat het boven de rivieren ligt, al die gezelligheid en saamhorigheid.”

 

Hebben jullie ook echt emoties gevoeld bij het spreken van de inwoners?

M: “Ik heb een aantal mensen gesproken die het echt erg vonden dat de kerk dichtging. Maar ook mensen die van mening waren dat er niets moest gebeuren met de kerk. Daar zag je ook emoties bij komen, vooral omdat er überhaupt al een besluit was genomen dat de deuren moesten sluiten. Er waren best wel een aantal mensen die er mee zaten dat de kerk dicht ging, maar ook vrij veel inwoners die het wel begrepen. Zij hadden er wel begrip voor dat er wat anders mee ging gebeuren.”

A: “Er was zeker een grote variatie. Er zijn ook van die mensen, echt maar een paar, die zeggen ‘joh gooi de heleboel maar plat’. Het maakte wel wat los. Van gelaten tot aan triest, tot aan het helemaal prima vinden. Tussen de ideeën die er waren over de herinrichting zaten heel wat verschillen in.”

 

Hebben jullie ook een generatiekloof gemerkt?

M: (volmondig) “Ja, jongeren hechten toch wat minder waarde aan het religieuze deel van de kerk. ‘Nou laten we er maar een café in doen’, zeiden ze. Terwijl de oudere generatie zoiets had: ‘Ja er moet iets mee gebeuren, maar het is wel een heilige plek daar moeten we voorzichtig mee omgaan’.”

 

Zijn jullie veel in de kerk geweest of er vooral buiten?

A: “We zijn regelmatig in de kerk geweest. Je probeert de kerk in je op te nemen en je neemt foto’s. Dan ga je ontwerpen en dan zie je dat je een hoekje mist. ‘Hoe zit dat ook al weer in elkaar?’ Dit hoekje, daar een zuil… De eerste keren konden we niet naar boven, dat kon dan een week later weer wel. Je wil alles over de tegels weten. Al met al zijn we er wel zes keer geweest.”
M: “Ook gewoon het gevoel, als je te lang bezig bent met zo’n 3d model, dan verlies je het gevoel.”

A: “Door de ruimte nog even in je op te kunnen nemen heb je dat gevoel toch weer.”

Wat was de voornaamste reactie uit de voorgesprekken?

A: “We hebben gekeken naar wat het meest naar voren kwam en er werden ook een aantal eisen gesteld. Dat het bijvoorbeeld religieus gebruikt kon blijven worden. Vanuit de basisschool kwam er een impuls dat het wel fijn was als ze er opvoeringen konden blijven doen: het koor, de musical. Heel veel mensen vonden het ook leuk als ze samen konden komen, zoals vroeger veel in de kerk gebeurde. De kroeg zit tegenover de kerk en die is al wat verouderd, ‘kan dat er niet in?’ hoor je dan. De Huuskamer is een ontvangstcentrum voor ouderen en die wilden we ook in de kerk krijgen. Een evenementenruimte met een kroeg en dus een ontvangstcentrum.”

M: “Ik heb van alles en nog wat in de kerk geprobeerd te schetsen. Je maakt een beslissing en daar ga je mee door. Maar om zo’n beslissing te maken, moet je wel alles geprobeerd hebben, vind ik. Je maakt in het begin veel schetsen, je loopt vast, je gooit weg, je gaat verder met wat je uiteindelijk wel wil.”

A: “We hebben veel ideeën geprobeerd en er zijn vele varianten gemaakt.”

Maartje en Arne hebben uiteindelijk een inrichting gemaakt waarin de verschillende generaties zich konden vinden. Voor de jongeren een evenement ruimte en een recreatieruimte. Voor de ouderen een café gedeelte en een leesruimte. Ook is er de mogelijkheid voor ouderen om plaats te nemen in hun design. Zie de modellen van het nieuwe design hieronder (klik op de foto voor de grote versie):

Hieronder een aantal schetsen van de inrichting:

 

Wat jullie hebben gemaakt, gaat dat ook gebeuren?

A: “Nou om eerlijk te zien ik denk het niet.”

M: Het is erg leuk, maar het heeft een groot kostenplaatje.”

A: “Wat nog allemaal moet gebeuren is zo veel, leeghalen, vervangen van oud materiaal, ook het dak moet nog vervangen worden. Het proces zou heel lastig zijn.”

 

Staan er nog andere kerken op jullie planning?

A: “We gingen erin voor ons afstudeerproject dus niet per se. Maar er zijn nog meer kerken die leegkomen. Het is interessant voor ons, wij kunnen laten zien dat we er ervaring in hebben. Nu staan er even geen kerken op de kalender. Maar misschien voor later, ik zou het wel willen doen.”

M: “Ja ik zou het ook wel weer willen doen. Maar voor nu ben ik bezig met nog verder studeren en ik ben nu even niet heel erg met het ontwerpen bezig.”

 

 

Alle foto’s en tekeningen zijn eigendom van Maartje Schuurman en Arne de Vries.