De Vlietzone: een Leeuwarder wijk die sinds jaar en dag met allerlei sociaaleconomische problemen kampt. Van schietpartijen tot afvaloverlast, de krantenkoppen zijn er in overvloed. Al decennialang worden er allerlei plannen ontworpen en uitgevoerd om de wijk een helpende hand toe te reiken. Dit is vaak tevergeefs. Wat de gemeente ook probeert, de situatie binnen de wijk verandert weinig. Toch zijn er lichtpuntjes binnen de wijk: de bewoners die zich inzetten voor de wijk. Deze bewoners zetten zich het hele jaar door vrijwillig in om de Vlietzone een betere plek te maken.  

De diverse wijk 

Ruim 4900 mensen noemen de Vlietzone hun thuis. Bestaand uit vier buurten (Welgelegen, Zeeheldenbuurt, Indische buurt en het Molenpad) en net buiten het centrum gelegen, is de wijk een van de grotere wijken van Leeuwarden. De wijk kent “een diverse populatie met verschillende kenmerken”, aldus Vlietvaardig, een initiatief van buurtbewoners. Als je richting het kloppend hart van de wijk loopt, dan bevind je je al gauw in een ‘rasechte’ Hollandse volksbuurt. Het Cambuur stadion, poffertjeskramen waar levensliederen worden gedraaid en een zomerse kermis waar jong en oud op af komt. Een straat verder verruilen de gevels als ‘carwash Fokkinga’ zich al gauw voor ‘international supermarket ‘Al Nour’. Toch hebben deze uiteenlopende groep buurtbewoners in ieder geval één ding gemeen en dat is de problematiek binnen de wijk. 

Van een speeltuin naar het wijkpanel 

In een wijk als deze, waar het afval op straat en een verdwaalde kogel vliegend om je oren bijna dagelijkse kost is, is het van uiterst belang dat er los van de gemeentelijke ondersteuning mensen zijn die het beste voor hebben met de wijk. “Ik wilde een speeltuintje voor mijn huis zien te krijgen”, zegt Ruud Fransz. Fransz is inmiddels al 20 jaar voorzitter van het wijkpanel. “Om dit speeltuintje te regelen kwam ik in aanraking met het wijkpanel en de gemeente. Zo heb ik de problematiek binnen de wijk leren kennen. Omdat ze altijd te weinig mensen hebben, ben ik mij in gaan zetten. Zo ben ik er ingerold”, vertelt Fransz verder. Volgens Pointer gaat de wijk al jaren gebukt onder allerlei problemen zoals overlast van dealers en drugsgebruikers en verwaarlozing van het straatbeeld (Pointer, 2024). Maar sinds het invoeren van Diftar, een afvalinzamelingssysteem dat een prijs per afvalzak rekent, is het ongenoegen onder de buurtbewoners tot een nieuwe hoogte gestegen. “Het is een drama met die containers”, verteld Fransz. Refererend naar het afval dat naast de containers blijft staan zodat mensen er geen geld voor hoeven te betalen. “We hebben nu bedacht dat mensen een container kunnen ‘adopteren’, voegt hij eraan toe. “We vragen de bewoners die tegenover zo’n container wonen dan of ze ‘m willen adopteren. Ze krijgen er dan een vergoeding voor en dan houden ze ‘m netjes”. Dit is een van de vele initiatieven waar Fransz en zijn wijkpanel wekelijks mee bezig is. Dit alles om de wijk net weer wat leefbaarder te maken. “Ik woon er ten slotte ook”, verklaart Fransz ernstig.  

Het wilde westen van Leeuwarden 

Dat de wijk een duidelijke problematiek heeft, is inmiddels niet heel opmerkelijk meer. Wat daarentegen wel opmerkelijk is, is de inzet van sommige bewoners van de Vlietzone. Net als Ruud Fransz blijven er mensen opstaan om hun schouders onder het verbeteren van de wijk te zetten. Zo ook Annemiek Hoogenberg en Bonny Veenstra. Beide wonen ze al jaren met veel plezier in de buurt Welgelegen. Dat ze hier met plezier wonen, betekent niet dat ze de problematiek niet zien. “Het is hier prima wonen, maar ik ervaar wel onrust”, vertelt Annemiek. “De mensen zijn heel eerlijk, maar ook heel rauw”, zegt Bonny. “Het is een beetje het wilde westen”, grapt Annemiek erachteraan. Los van de afval en de criminaliteit waar bewoners last van hebben, is het toenemend aantal zorginstanties in de wijk ook een grote last. “Stong ID is een zorginstantie die nu ongeveer zo’n vijf jaar in de wijk zit. Dit is een groot probleem”, laat Annemiek weten. “Ze hebben her en der woningen waar mensen in worden geplaatst. Dit zorgt voor onrust. Dit zijn mensen die nergens anders meer terecht kunnen. Ze zijn vaak uitbehandeld en ze worden dan hier bij elkaar gezet”, voegt Bonny eraan toe. Annemiek en Bonny praten uit de ervaringen van zichzelf maar ook uit de ervaringen van andere buurtbewoners. In de buurt zijn zij vaak het aanspreekpunt. Beide vrouwen zetten zich namelijk tweemaandelijks in voor de wijk in het buurthuis ‘Welgelegen’. Hier drinken ze koffie met hulpbehoevende buurtbewoners, koken ze met elkaar en ondersteunen ze waar dat nodig is. “Ik wil het hier beter maken en er is hier nogal wat werk aan de winkel”, antwoordt Annemiek op de vraag waarom ze zich inzetten voor de wijk. “Het is een beetje zo gegroeid. Het is liever dat ik iets doe als ik iets kan doen”, antwoordt Bonny op dezelfde vraag. “Het kan makkelijk leuker”. En dat de twee vrouwen een positieve invloed hebben op de bewoners is wel duidelijk. Zo vertelt Annemiek het verhaal van een vrouw die op een dag bij hen aan de bel trok. “Ze was een ‘hoarder’, zo’n iemand die niks weg kan gooien”, vertelt Annemiek verder. “Op een gegeven moment was de situatie zo erg geworden dat ze naast haar scooter in de gang sliep. Tussen de spullen en de muizen”. Na dit verteld te hebben laat Annemiek weten dat, nadat ze haar konden doorverwijzen naar de juiste zorginstantie, het nu beter gaat met de vrouw. Een van de vele gevallen waarin Annemiek en Bonny een belangrijke rol hebben gespeeld. Dat dit soort positieve verhalen er zijn, is niet alleen winst voor Annemiek, Bonny en de vrouw in kwestie zelf. Het is winst voor de hele wijk.  

Een wijk van tegenstellingen  

De Vlietzone is een wijk van tegenstellingen. Culturele tegenstellingen, maar ook sociaaleconomische tegenstellingen. Volgens het IBABS ligt het gemiddelde inkomen in de Vlietzone lager dan het gemiddeld inkomen van Leeuwarden zelf (IBABS, 2020). Dit is in het meeste van de wijk op te merken. Het zijn over het algemeen kleine, goedkope huurhuizen. Er zijn echter een aantal duidelijke uitzonderingen in de wijk. Aan de rand van de buurten ‘Molenpad’ en ‘Welgelegen’, ligt de ‘Emmakade’. Dit is zo’n uitzondering. Deze straat, uitkijkend op een brede gracht, en de straten hieromheen verschillen enorm met de rest van de wijk. Hier staan hoge, rijkelijk versierde herenhuizen die Amsterdams aan doen. Om de sociale cohesie binnen een wijk te testen is het ook van belang om te kijken of dezelfde problematiek en verbondenheid met de wijk speelt in een meer bedeeld gedeelte van de wijk. “Ik vind het leuk om in deze wijk te wonen”, vertelt Corrie. Corrie woont al meer dan 25 jaar op de Emmakade. “Ik vind het volkse heel erg leuk. De reuring op het Vliet door de winkels spreekt mij ook erg aan”, voegt ze eraan toe. Op de vraag of er minder leuke kanten zijn aan de wijk geeft ze aan dat de achterbuurten met de troep op straat niet erg prettig zijn. “Dan zie je toch wel dat bepaalde delen van de wijk achterstandswijken zijn.” Toch geeft Corrie aan, net als Ruud, Annemiek en Bonny dat ze zich verbonden voelt met de rest van de wijk. Dit doet ze op haar eigen manier. “Ik bel de gemeente op als er bijvoorbeeld rotzooi ligt op straat. We spreken dan soms met meerdere mensen uit de wijk af om te gaan bellen. Zo zetten we wat meer druk”, vertelt ze. “De gemeente geeft dan vaak aan dat het genoteerd staat, en een paar dagen later is het dan opgelost”. Wederom een blijk van een betrokken buurtbewoner.  

De toekomst van de Vlietzone 

Of je nu voorzitter van een wijkpanel bent, koffie schenkt in een buurthuis of een oogje in het zeil houdt in de wijk. De buurtbewoners maken de buurt, of in dit geval de wijk. Dit is de kracht van deze wijk maar tegelijkertijd ook de valkuil. Dat er veel huisjesmelkers zijn is een feit (LeeuwardenOost, 2025), maar dat er veel mensen zijn die elkaar steun bieden is ook een feit. Voor elke dealer heb je een goede buur die voor een ander zorgt. Deze buurtbewoners maken en breken de wijk. Of er dan ook veel zal veranderen in de aankomende jaren in de Vlietzone dat blijft giswerk. Wel is er een ding zeker: als het aan de betrokken buurtbewoners ligt, zal de Vlietzone immer met opgeheven hoofd naar voren kijken.