GEMEENTE DALFSEN – De lucht buiten Kulturhus De Spil is koel op de zaterdagavond van 12 april 2025, maar binnen brandt de warmte van iets veel groters. De zaal is zo vol dat extra stoelen worden bijgezet, niet enkel vanwege de talrijke aanwezigen, maar door de intensiteit van de momenten die deze avond belichamen. Dit is geen gewone avond. Dit is een moment van diepe reflectie, een viering van de vrijheid die we vandaag ervaren, en een eerbetoon aan de mensen die deze vrijheid hebben bevochten. De Gemeente Dalfsen herdenkt en viert 80 jaar vrijheid, met een symfonisch, poëtisch en bovenal menselijk verhaal dat zijn weerga niet kent.

De geur van verse koffie en thee mengt zich met het zachte geroezemoes van gesprekken, terwijl de stemmen zich een weg banen langs de oude Tweede Wereldoorlog-voertuigen die binnen in de ruimte staan opgesteld.

Aan de muren hangen tekeningen van leerlingen van het Agnieten College, waarin zij hun eigen persoonlijke interpretatie van vrijheid vastlegden.

Buiten fonkelen de lichten van de militaire voertuigen in de avondlucht, terwijl binnen het podium al in volle glorie is voorbereid voor het Symfonisch Blaasorkest Overijssel onder leiding van Wim Booij. Klokslag 20:00 uur breekt het moment aan; het concert begint, een muzikale reis die ons meevoert door het verleden, het heden en een hoopvolle toekomst.

“Vrijheid is nooit af – we moeten blijven bouwen.”

Het concert, georganiseerd door het Symfonisch Blaasorkest Overijssel (SBO), Kulturhus De Spil en tal van lokale partners, is opgebouwd rondom drie kernwaarden: herdenken, vrijheid & democratie, en vieren. De rode draad die deze avond doorweeft, is het besef dat vrijheid nooit vanzelfsprekend is, maar een blijvende opdracht.

“Vrijheid is nooit af – we moeten blijven bouwen,” zijn de krachtige woorden die presentatrice Chantal Everaardt, bekend van RTV Oost, uitspreekt. Haar warme en doordachte introductie leidt het publiek zachtjes door een avond die de ziel raakt.

HERDENKEN: “Vrijheid verloren en vervlogen”

Als eerste neemt wethouder Jan Uitslag plaats in de hoek van de zaal, die intiem is ingericht als een huiskamer. Hier, op de ‘troon’ van Everaardt, reflecteert hij op het belang van herdenken en de initiatieven die in de gemeente Dalfsen worden ondernomen om de herinnering levend te houden. Een ‘Unicef Expeditie ‘Ken je rechten’, een tentoonstelling over Joodse onderduikers, workshops en tentoonstellingen, een militaire markt, en een bevrijdingsvuurestafette, allemaal dragen zij bij aan het collectieve geheugen van een samenleving die niet wil vergeten.

Wanneer het orkest de verstilde klanken van het muziekstuk laat weerklinken, vult de zaal zich met een serene rust. De zachte melodieën vervagen de ruimte tot een stille, dromerige sfeer, waarin Wende Gieske, een leerling van het Agnieten College, een gedicht voordraagt dat de pijn en de hoop van oorlog in woorden vangt.

De zaal valt stil, gedragen door de kracht van haar voordracht. Deze woorden dringen diep door, ze worden niet slechts gehoord, maar daadwerkelijk gevoeld. De herinnering leeft, als een gezamenlijke ademhaling die even de tijd stilzet en ruimte biedt voor reflectie.

VRIJHEID & DEMOCRATIE: Verhalen van het verleden, herkenning in het heden

De volgende fase van de avond is gewijd aan de jongeren, die nu een stem krijgen in de gesprekken over vrijheid. Leerlingen van het Agnieten College lezen fragmenten voor uit Geluk in Oorlogstijd, geschreven door Trea ten Kate.

Het boek vertelt het waargebeurde verhaal van haar oudoom Berend, een man uit Nieuwleusen die tijdens de oorlog naar Duitsland vertrok, niet gedreven door ideologie, maar door een diep verlangen naar ontsnapping, voortgekomen uit eenzaamheid.

Trea ten Kate, zichtbaar geraakt, neemt haar plaats naast Everaardt. “Het is zó bijzonder om jongeren mijn boek te horen lezen,” zegt ze met een trillende stem. Everaardt glimlacht: “Soms hoor ik mijn eigen puber terug en dat is zo mooi. Je vraagt je soms af: gebeurt er nog wat in dat hoofd? Maar er gebeurt echt wat. Ze denken er echt over na.”

Trea vervolgt: “Voor mij gaat vrijheid verder dan de afwezigheid van oorlog. Het betekent dat je kunt zijn wie je bent. Dat je erbij hoort, dat je kansen krijgt. En dat geldt nog steeds niet voor iedereen.” Ze vertelt verder over Berend: “Hij was een dromer, een verhalenverteller. Hij voelde zich niet thuis op het land. Uiteindelijk vond hij liefde in Duitsland, bij Tanja, een Oekraïense dwangarbeidster. Hij wilde geen held zijn. Hij wilde gewoon iemand zijn die goed doet.” Met een stem die breekt van emoties, leest ze voor uit het originele manuscript van Berend.

Everaardt vervolgt: “Trea, jouw oudoom Berend had een vooruitziende blik. Dit, wat hij heeft opgeschreven, zou je nu zo kunnen zeggen in elk leven.”

VIEREN: Durven jezelf te laten horen

Na het zware moment van herdenken en reflecteren, komt de viering. En voor deze afsluiting is Erwin Nyhoff, zanger en muzikant, de perfecte gids. Met zijn ontwapenende stijl brengt hij zowel luchtigheid als diepgang in de zaal.

“Op het podium voel ik me vrij,” zegt hij. “Het is alsof je balanceert tussen de werkelijkheid en iets hogers. Muziek is een plek zonder leugens.” Wanneer hem gevraagd wordt of muziek een betere boodschapper is dan woorden, antwoordt hij resoluut: “Zeker. Als iemand overlijdt, spelen we een lied. Muziek raakt iets in mensen dat je niet in woorden kunt vangen. Stel je voor: geen muziek meer, zelfs geen vogelgezang. Het leven zou toch leeg zijn, nietwaar?”

Het publiek lacht, knikt, en dan pakt hij zijn gitaar. Zijn versie van liedjes vult de zaal met warmte, herkenning en, inderdaad, samenzang. “Dat is ook vrijheid,” zegt hij. “Durven zingen. Durven jezelf te laten horen.”

Trots op alles wat we samen hebben bereikt

De avond nadert zijn einde. Harry ten Brinke, voorzitter van het Symfonisch Blaasorkest Overijssel, neemt het woord. “Hier staat een trotse voorzitter,” zegt hij met een brede glimlach. “Wat hebben we vanavond mogen meemaken? Muziek, poëzie, verhalen, jongeren die meepraten… We zijn ontzettend dankbaar dat we dit met z’n allen hebben kunnen neerzetten.” Hij wijst naar de 43 muzikanten van het orkest: “Zij komen elke maand bij elkaar om te repeteren. Slechts één zondag per maand. Dat is niet veel, maar kijk wat we hebben neergezet. Dat is pure passie.”

Na zijn dankwoord voor iedereen die heeft bijgedragen, geeft hij de microfoon voor de laatste keer door aan Everaardt: “Het is prachtig dat we samen stil konden staan bij vrijheid en democratie. Als we dit met elkaar vasthouden, en misschien af en toe eens wat langer stilstaan bij de vrijheid die we hebben, denk ik dat het uiteindelijk allemaal nog wel goed komt in deze wereld.”

De laatste klanken van het orkest vullen de ruimte, waarna een groot en daverend applaus volgt.

Epiloog: Licht in de duisternis van de nacht

Buiten is het inmiddels donker, maar binnen brandt het licht van verbondenheid en hoop. Iedereen praat nog lange tijd na, het is één en al gezelligheid.

Bezoekers nemen het boek Geluk in Oorlogstijd mee naar huis.

Op deze avond in april werd vrijheid geen abstract begrip, maar een levendig verhaal. Van een man die zijn plek zocht, van jongeren die zich uitspreken, van muziek die emoties vertolkt. Een avond waarop herinnering en hoop samenvielen in één groot gezamenlijk ademhalen.

Want vrijheid is nooit af. En samen blijven we bouwen.