AMERSFOORT – Het is woensdagmiddag, enkele dagen na de laatste vergadering van de poortwerkgroep, wanneer Emmy Toonen de lange steeg achter haar huis inloopt. De lucht is grijs. de steeg voelt nog altijd vreemd sinds de hekken zijn geplaatst. Wat ooit een levendige route was geweest voelt nu verstikkend. De reden voor de hekken is alle bewoners duidelijk: de hangjongeren die de steeg van tijd tot tijd in beslag hadden genomen.

“Ja, er was zeker overlast,” geeft Emmy toe terwijl ze haar blik over het hek laat glijden. “Een van de buren kreeg zelfs een scheldpartij over zich heen toen ze gewoon vroeg of het wat rustiger kon.” Ze zucht en haalt haar schouders op. “Maar dit voelt… verkeerd.” Ondanks de incidentele verzameling pubers en de restjes joint was de steeg altijd een onderdeel van het leven in de buurt geweest. Een stukje openheid. De hekken zorgen misschien voor rust, maar zonder sleutel in Emmy’s en Willems bezit hebben ze ook iets weggenomen.

Hun vrijheid voelt ingedamd.

Meer dan een doorgang

Aan de keukentafel, met een dampende kop koffie en een half opgegeten koekje voor zich, schuift Emmy haar stoel iets naar achteren en slaat haar armen over elkaar. “We hebben hem niet, maar ik wil hem wel. Voor mij is het meer dan alleen een makkelijke doorgang.”

Ze staakt even en tikt met haar vingers op de tafel, zoekend naar de juiste woorden. “Die sleutel… het is niet alleen praktisch, snap je? Het gaat om vrijheid. Het gevoel dat je zelf mag bepalen waar je heen gaat. Nu voelt het alsof dat is afgepakt, alsof het hek ons opgesloten houdt in plaats van beschermt.” Met een iets luidere stem vertelt ze vastberaden: “Wat wil je nu eigenlijk bereiken met een hek? Het is uitbesteding van je eigen verantwoordelijkheid.” Ze ademt kort en hoorbaar uit, alsof ze haar gedachten probeert te beteugelen.

Verstopt tussen de Van Galenstraat en de Kruiskamp in Amersfoort, grenzend aan een moskee, een garage en een aantal tuinen, waaronder die van Emmy en haar man Willem, ligt een meterslange steeg. Ver uit het zicht van voorbijgangers verwijderd bleek de steeg naast zijn functie als doorgang ook een populaire ‘hotspot’ voor jeugdig ondeugd. Als oplossing staan er nu hekken die de doorgang blokkeren. Hangjongeren zijn echter niet de enigen die geweerd worden. Een groot aantal buren is de vrije doorgang ontzegd nu zij niet beschikken over de sleutel van deze hekken. Tot Emmy’s ongenoegen moeten zij en haar man Willem nu omlopen of -fietsen. Onzin vinden zij, en ze eisen dan ook een sleutel.

Willem is niet blind voor de reden van de hekken. Soms reden er jongens op brommertjes heen en weer door de steeg. “Dat gaf een hoop lawaai en zorgde voor irritatie.” Toch waren de jongeren volgens Emmy niet per definitie onhandelbaar. “Je kon ze over het algemeen prima aanspreken op hun gedrag.”

De steeg ligt er tegenwoordig verlaten bij

Poortwerkgroep

Het is een jaar drie jaar geleden, wanneer er een ernstig incident plaatsvindt in de steeg, ook wel de poort genoemd door bewoners. Niet veel later valt er een briefje op de deurmat bij Emmy en Willem. Alle bewoners met een tuin aan de steeg hebben een uitnodiging ontvangen om zich aan te sluiten bij de “poortwerkgroep”, een groep vrijwillige bewoners die zich om de steegproblematiek wil bekommeren. Emmy besluit zich aan te melden. Tijdens de vergaderingen, die vanwege de coronamaatregelen via Zoom worden gehouden, wordt al snel door een aantal buren voorgesteld om een hek te plaatsen. Een te vergaande oplossing vindt Emmy.

Willem is het daarmee eens, maar na verschillende overleggen wordt toch besloten om via het buurtbudget hekken aan te schaffen. “Toen de hekken eenmaal geplaatst waren wilde ik dat ze openbleven,” vertelt Emmy. Dat blijven ze aanvankelijk ook, totdat er een nieuw incident plaatsvindt waarbij de buren van Emmy en Willem worden uitgescholden. In september wordt daarop besloten de hekken voor een maand te sluiten en naderhand, samen met de poortwerkgroep, de situatie te evalueren.

Emmy neemt een slok van haar koffie en zet de halflege kop langzaam neer. Haar vingers glijden langs de rand van het kopje en haar lippen trekken licht samen. Ze herinnert zich dat zij degene was die het initiatief moest nemen om de evaluatie te organiseren. “Ik voel me de boeman,” vertelt ze. “Als ik dat niet had gedaan, was het waarschijnlijk bij de gesloten hekken gebleven.” Ondanks haar attentie heeft de poortwerkgroep besloten tot permanente sluiting. Willem knikt ontzet.

Na de sluiting zijn er sleutels uitgedeeld aan de bewoners van de Van Galenstraat, zodat zij via de achterdeur hun straat kunnen bereiken. De voorzitter van de poortwerkgroep, die net als Emmy en Willem aan de Kruiskamp woont, heeft ook een sleutel.

Gemis

Terwijl Emmy het hek aanschouwt, komt een oudere buurvrouw aanlopen met haar fiets aan de hand. “Dit is een buurvrouw van verderop,” legt Emmy uit. “Zij mist de doorgang heel erg.” De vrouw zucht, en lichtelijk geagiteerd vertelt ze: “Vooral voor de flessen. Nu moet ik er omheen. Helemaal via de Hooglandseweg-Zuid, dat is een heel stuk verder.”

Emmy kijkt de vrouw even aan, haar blik instemmend. “Het is onprettiger dan het lijkt” vertelt ze vervolgens. “Voor jou, voor meer mensen.” De oudere vrouw knikt, haar gezicht spreekt boekdelen over de ongemakken van de nieuwe situatie. De dagelijkse boodschap die vroeger zo eenvoudig was, roept nu herinnering op aan wat er verloren is gegaan met de komst van de hekken.

Willem neemt een slok van zijn koffie en vertelt nostalgisch over de tijd toen hij en Emmy het huis betrokken. Het stel woont er al sinds 1997. Sinds zeven jaar heeft de straat straatambassadeurs, in coronatijd is er een bingo georganiseerd en jaarlijks is er een burendag. “Het is een sociaal verbonden straat” vertelt Willem. Ze wisten niet beter dan dat het stukje poort richting de Van Galenstraat open is. “Er was een kleine slalom met twee nietjes, dus brommers hadden het moeilijk, maar wandelend kon je er prima doorheen.”

Direct nadat hij intrede deed in zijn woning, heeft Willem een rechtsbijstandverzekering afgesloten. Jarenlang is dat een stille zekerheid geweest, maar door de ontwikkelingen rondom het hek kwam deze ineens weer in zijn hoofd op. Hij besloot de instantie te bellen, die op dit moment uitzoekt of het hek überhaupt rechtmatig geplaatst is.

Rechtvaardigheid

Helaas kan de strijdbijl door Emmy en Willem nog niet worden begraven. Vorige week, toen Willem de laatste vergadering van de poortwerkgroep bijwoonde, vloog de kogel door de kerk. “We krijgen er geen” verzucht hij. De voorzitter vertelde dat dan het hek van de dam zou zijn. Wanneer zij een sleutel krijgen zal iedereen een sleutel moeten krijgen, zullen er kopieën in omloop komen en had het hek net zo goed niet geplaatst kunnen worden. Zijn schouders zakken iets, maar zijn ogen blijven met een zweem van stille ergernis strak gefocust.

Hij voelt zich dubbel over de kwestie. “Als straks blijkt dat ik geen recht heb om via het pad naar de Van Galenstraat te lopen, laat ik het erbij.” Maar als hij in zijn recht staat is hij vastberaden om, dan maar op juridische wijze, zijn ongenoegen kenbaar te maken.

Wat de buren vervolgens doen is aan hen. Toch blijkt de gedachte aan een mogelijk kort geding een donkere wolk. Voor Willem en Emmy staat namelijk één ding vast: de verstandhouding met de buren is belangrijker dan het hek.

Emmy probeert ondanks de tegenslag boven de situatie te blijven staan. “Ik vind het belangrijk om in mijn achterhoofd te houden dat ik niet overal mijn zin in kan krijgen. Het is een kwestie van geven en nemen, daar kan ik mee leven. Maar het moet wel duidelijk worden wat er hoort en wat niet, wettelijk gezien. Wat er rechtvaardig is. Dan is het voor mij oké.” Daar sluit Willem zich bij aan. “Inderdaad, waar nodig klim ik er voortaan wel overheen” besluit hij lachend.

Fotobron: Eigen foto’s