Duurzaam wonen zonder een vetpot, “ik was de eerste man in het Soesterkwartier die van het gas af was.” 

Een regenachtige dag, de regen druppelt en verzamelt zich in de regenton, waar al meer water in zit dan die kan vangen. De zonnepanelen op het dak verlangen naar de zon maar binnen zit met een warme knetterende palletkachel een man die hard heeft gewerkt om zijn eigen duurzame plekje te creëren. “Ik ben misschien een roep in de woestijn.”  

In de discussie over duurzaamheid en klimaat speelt welvaart een cruciale rol. Hoewel de meeste mensen het erover eens zijn dat duurzaam leven essentieel zijn voor de toekomst van de aarde, blijkt het uitvoeren daarvan vaak nog een uitdaging. Vooral ook voor de mensen met een laag inkomen. “Ik heb het op eigen kracht gedaan, met een uitkering” verteld Ruurd, hij laat met trots zijn duurzame huis, waar zijn ziel en zaligheid in zit, zien.  

Het duurzaamste huis van het Soesterkwartier 

Ruurd Elsmann is de eerste op het gebied van duurzaamheid in zijn buurt. “Ik was de eerste man in het Soesterkwartier die van het gas af was.” Het huis van Ruurd is tot twee keer toe, in 2018 en 2020, genomineerd voor het duurzaamste huis van Nederland. Met beperkte financiële middelen leefde Elsmann van een uitkering en zijn vrouw werkte in de zorg, wat ook geen vetpot was. Hij investeerde ongeveer 30.000 euro in duurzame middelen zoals een warmtepomp en zonnepanelen. “We hebben risico’s genomen want veel geld hadden we niet.” vertelt hij. Elsmann kon vanwege zijn uitkering niet in aanmerking komen voor een duurzaamheidslening van de overheid. Uiteindelijk slaagde hij erin om de hypotheek op te hogen, wat mogelijk was dankzij de goede pensioenvoorziening van hem en zijn vrouw. Ondanks de financiële uitdagingen is zijn energierekening nu 0 euro en houdt hij zelfs geld over.  

Is duurzaamheid een “luxeprobleem”? 

Is Elsmann the odd one out? De ervaringen van Elsmann werpen licht op een groter maatschappelijk probleem: duurzame oplossingen zijn vaak alleen beschikbaar voor mensen die genoeg geld hebben. Gentrificatie maakt dit probleem nog ingewikkelder, want terwijl de meer welvarende nieuwe bewoners naar het Soesterkwartier trekken, stijgen de huurprijzen en daarbij ook de kosten van levensonderhoud. Dit kan de oorspronkelijke bewoners met lagere inkomens dwingen te verhuizen, waardoor de duurzame initiatieven in de wijk vaak afhangen van de nieuwkomers met meer financiële middelen. Maar uit onderzoek van SCP blijkt dat: “54% van de Nederlanders niet bereid is om hun levenstijl aan te passen’. Wat vooral opvalt is dat welvarende mensen, ondanks hun financiële middelen en zorgen over het klimaat, nauwelijks duurzaam gedrag vertonen. Waar mensen met een relatief laag inkomen juist het tegenovergestelde hebben. Zij tonen meer duurzaam gedrag terwijl zij niet altijd de urgentie voelen voor het klimaatprobleem. 

Hoogleraar en sociaal pshycholoog Dr. Cameron Brick, bestudeert duurzaam gedrag en zei het volgende: “at the neighborhood level, is that relatively wealthier residents will often invest more in sustainable equipment within their homes, and neighborhood infrastructure such as trees (which make walking more pleasant) or public transport. This isn’t always true, but generally, poorer residents don’t have as many spare resources to invest in solar panels, heat pumps, or home weatherization. So, on those metrics specifically, there are ways in which a gentrified neighborhood will be more sustainable.”  

Het verhaal van Elsmann toont echter dat het anders kan. “Ik vraag mij steeds meer af wat voor een toekomst heeft mijn kleindochter? Als je zelf kleinkinderen hebt, ik vlieg uit principe niet meer,” zegt Elsmann, waarbij hij zijn zorgen uit over de toekomst van de volgende generatie. Hij benadrukt de egocentrische mentaliteit die vaak overheerst: “Mensen hebben een ernstige ziekte: Egotripperij. Als ik het maar goed heb. Men kijkt niet naar de volgende generatie.” 

Duurzaamheid in het Soesterkwartier 

Doordat de wijk gentrificeert en er meer hoger opgeleiden de wijk in komen (zie in het artikel: Van Sociale Huur naar Koop hoe het Soesterkwartier gentrificeert – Arend Jan Splinter), zie je ook een duidelijke verandering in de wijk terug in de cijfers. Zo is het energieverbruik van de huishoudens in het Soesterkwartier in 2022 van gas-en elektriciteitsverbruik ten opzichte van 2013 met zo’n 17,48% gedaald.Ook zijn er nu 1367 elektrische auto’s in de wijk te vinden, dat zijn er 465 meer dan in maart 2022. Dit soort cijfers laten wel een duidelijke verandering zien, ook als we kijken naar duurzamer leven.  

Elsmann’s verhaal laat zien hoe duurzaamheid en welvaart soms in tegenspraak zijn. Aan de ene kant kan financiële stabiliteit helpen bij duurzame investeringen, zoals Elsmann deed toen hij zijn hypotheek verhoogde. Maar aan de andere kant kunnen mensen met minder geld vaak niet zulke grote investeringen doen, ook al zijn ze op de lange termijn voordelig. Elsmann zegt: “Je wilt het, maar je kunt het eigenlijk niet doen.” 

“Ik voel eigenlijk best wel dat ik het heb verpest voor de generatie na mij” 

Maar hoe erg speelt het onderwerp duurzaamheid nou in het Soesterkwartier? Gewapend met een gezonde dosis nieuwsgierigheid en mijn camera ging ik op pad om de bewoners te vragen: Wat is duurzaamheid voor jou? Klik snel op de link om te kijken!

Voxpop: Wat is duurzaamheid voor jou?