Emmen/Emmermeer – Vitalisering, al in de jaren ’90 is Emmen de koploper van Nederland. Dit door het project ‘Emmen Revisited’.  In dit artikel gaan we vliegensvlug door deze ontwikkelingen heen. Houd je vast, want we gaan snel. 

Wat

Eerst beginnen we met de belangrijkste vraag. Wat is Emmen Revisited?
Emmen Revisited ontstaat vanuit zorgen, zorgen over de naoorlogse wijken van Emmen. Er zouden namens de gemeente Emmen en woningcorporatie Wooncom signalen zijn van uitstroom, leegstand en verpaupering. Jonge gezinnen met schoolgaande kinderen trekken weg uit de wijk, omdat zij geen geschikte woning kunnen vinden. Ouderen blijven langer op zichzelf wonen, maar doordat zij tóch zorgbehoevend zijn, vinden zij geen huisvesting en trekken weg naar het centrum. De achtergelaten woningen worden met veel moeite verhuurd en blijven lang leegstaan. Hierdoor loopt het draagvlak voor voorzieningen in de wijk ook achteruit. Wanneer er dan toch nieuwe bewoners de wijk intrekken brengt dat spanningen met zich mee. Daarom slaan deze twee partijen in 1997 de handen ineen; tijd om deze wijken nieuw leven in te blazen. Het samenwerkingsverband tussen de gemeente en Wooncom wil bruggen bouwen op verschillende dimensies door de bewoners van deze wijken onder de arm mee te nemen.

De ontwikkelingen van Emmen Revisited zijn tot stand gekomen door het combineren van herstructurering met economische en sociale interventies. Het project is dus erg afhankelijk van bewonersparticipatie. Door het organiseren van inloopspreekuren, wijkdebatten, sportevenementen en het oprichten van buurtcomités, proberen ze draagvlak bij bewoners te creëren. Zo proberen de partijen diepgewortelde problemen in de wijk actief én interactief aan te pakken.

Evaluaties

Een wijk herstructureren in samenwerking mét zijn bewoners klinkt als een eutopisch samenwerkingsverband. En op sommige vlakken klinkt het naïef. Eind 2001 loopt het project af en wordt er met betrokkenen teruggekeken.
Het samenwerkingsverband van Emmen Revisited zorgt voor veel input, aldus onderzoekers van het Nederlands Instituut Zorg en Welzijn. De samenwerkingen met de buurt zorgen voor een onderlinge aanspreekbaarheid en bevorderd de economische samenwerking. Ook heeft het voor een goede fundatie gezorgd voor de herstructureringen in de wijk.
Er is in Emmen binnen het vijfjarenplan van Emmen Revisited veel in beweging gezet. De mensen die hebben meegewerkt aan dit plan geven aan dat de organisatie en aanpak ervoor hebben gezorgd dat er onderlinge afstemming is en draagvlak voor het project. Dit komt doordat bewoners via verschillende participatiemogelijkheden deelnemen aan dit proces. De plannen kunnen hierdoor breed uitgewerkt worden. Op economisch en sociaal gebied valt nog winst te boeken. Ook binnen de organisatiestructuur, aangezien bewoners die als erg onduidelijk ervaarden. Hierdoor is er inhoudelijk iets te zeggen over de organisatie en over de sociale aspecten van Emmen Revisited.

Kritiek

Door onduidelijke organisatiestructuren hebben de bewoners het gevoel dat zij niet altijd op de hoogte zijn van de besluitvorming, die onzichtbaar voelde. Door te veel koppen in de organisatie is de communicatielijn ingewikkeld voor bewoners, dit vertraagt de besluitvormingsproces onnodig. Intern klinkt vergelijkbaar kritiek: de organisatiestructuur wordt als ingewikkeld beschouwd en er komt daardoor te weinig terecht van alle mooie voornemens. Door deze evaluatie wordt er verbetering gebracht – er komt een nieuw aanknopingspunt in het project.
Ook is er kritiek op het voorstel om meer bevoegdheden in de wijken neer te leggen, met name op uitvoerend niveau. Wijken zijn namelijk geen bestuurlijke eenheden en hebben een functie binnenin een stad. Emmen Revisited verbindt de wijk dan ook met de stad Emmen, aangezien problemen zich niet alleen tot een bepaalde wijk beperken. Bewoners zijn dan ook tegen het terugbrengen van Emmen Revisited op wijkniveau.

Doelen behaald?

Emmen Revisited is een ambitieus project. De organisatie achter het project, Wooncom, drijft naar meer diversiteit in woonaanbod voor een draagkrachtige wijk. De gemeente streeft daarentegen meer naar diversiteit in werkgelegenheid door het bevorderen van een goed werk- en woonklimaat, zodat ook bedrijven richting Emmen trekken. Dit zorgt voor een pull van nieuwe bewoners en geeft de economie een boost.  Hierdoor blijft de sociale dimensie van het project vaag ondervertegenwoordigd. Dit komt omdat het project voornamelijk op het economische en fysieke vlak heeft gefocust.

Geleerde lessen

Het aanpakken van woningaanbod en de voorzieningen in de wijk mag dan wel leiden tot meer tevredenheid bij verhuizers over hun nieuwe woning en omgeving, maar niet iedereen is tevreden over het sociale klimaat van de soms nieuwe buurt. Uit onderzoek van Quintis komt dit omdat de wijk dan nog in de stijgers staat en contacten tussen bewoners nog moet worden opgebouwd. Er kan immers niet verwacht worden van een wijk dat alle sociale problemen binnen een wijk worden opgelost door het verplaatsen en herindelen van een paar (bak)stenen. Het is veel meer dan alleen dat – het is een sociaal proces dat gestuurd wordt door sociale interactie en de beleving van de sociale ruimte. – Onder sociale ruimten binnen een wijk wordt onder andere op parken en pleinen gedoeld.

Toekomstplannen

Met de uitkomsten van Emmen Revisited onder de armen zijn er toch veel vragen die nog niet beantwoord zijn vanuit dit project. Emmen Revisited is uitgevoerd ten tijde van economische groei. Hoe zal dit project zich manifesteren in een minder vruchtbaar economisch klimaat? De communicatielijnen moeten sterk verbeterd worden en er moet meer aandacht komen voor het sociale vlak in de buurt. Wel is Emmen Revisited erg belangrijk geweest voor Nederlandse steden om integraal en wijkgericht te werken.
Aldus Henk Ottens van Gemeente Emmen en tevens ook duurzaamheid- en energiecoach van de gemeente loopt Emmen nog steeds voor op de rest van Nederland wanneer het gaat om renovaties in wijken en verduurzaming. “We zijn nu erg hard bezig om de wijk weer een boost te geven samen met de buurtbewoners.” Henk vertelt dat Emmen Revisited nog steeds een project is waar goed op wordt teruggekeken. “Het heeft ons veel geleerd, daarom dat we ook in de wijk met mensen in gesprek willen gaan zodat wij weten wat zij nodig hebben van ons en hoe wij dat kunnen bieden.” Emmen Revisited heeft duidelijk een stempel achtergelaten op toekomstige werkzaamheden en renovaties, aldus Henk.

Vernieuwbouwen 

Door de jarenlange integrale aanpak in samenwerkingsverband, vanuit het project met de verschillende wijken in Emmen, wordt verbinding met de buurt als waardevol beschouwd, maar het blijft een uitdaging. In de wijk Emmermeer zijn ze volop aan het ontwikkelen. Lees hier hoe de gemeente Emmen samen met woningcorporatie Lefier de leefbaarheid in Emmermeer proberen te verbeteren.